Richard Grol

Het kan een bezoeker aan Japan haast niet ontgaan. Op allerlei plaatsen in het land, bij kloosters en tempels, in de fraaie Japanse landschapstuinen, of gewoon onverwacht langs de kant van de weg staat een beeld van een man gekleed in een lang gewaad, met een staf in zijn ene en een rond object in de andere hand. Soms heeft hijkinderen bij zich, die zijn mantel vasthouden of schuilen in de plooien van zijn gewaad. Er zijn staande beelden, maar ook beelden die hem zittend tonen. En opvallend: soms zijn er kleine beeldjes die aangekleed zijn met kleurrijke kledingstukken.

Het gaat hier om Jizo, een belangrijke godheid of Bodhisattva (Bosatsu) in het Japanse boeddhisme, even verlicht en wijs als de Boeddha. Maar hij heeft ervoor gekozen zich in te zetten voor alle levende wezens, met name ook voor de kinderen die hem omringen. Hij staat op gevaarlijke plekken langs wegen. Hij is de god van de reiziger en de pelgrim die wordt verondersteld bescherming te bieden tijdens de tocht. De god die aangeroepen kan worden bij uiteenlopende ziekten. Hij is ook de god die steun en bescherming geeft bij zwangerschap en bevalling.

Maar Jizo is zeker ook de god van zieke en overleden kinderen. Hij geeft bescherming bij ziekte en waakt over de zielen van doodgeboren of jong overleden kinderen. Ouders die een kind hebben verloren, ook na een abortus of miskraam, kleden en verzorgen de beeldjes vaak en zorgen zo op symbolische wijze voor hun doodgeboren of overleden kind. Dit is een belangrijk ritueel geworden in Japan in de omgang van ouders met het verdriet en de rouw bij het verlies van een kind voor, tijdens of net na de bevalling.

Dit boek gaat over Jizo in zijn uiteenlopende verschijningsvormen, maar ook over rituelen bij verlies. In Japan en in onze eigen cultuur. Het is het resultaat van een samenwerking tussen Richard Grol,sociale wetenschapper en fotograaf, en Paul van der Velde, hoogleraar Aziatische religies en deskundige op het terrein van onder meer het boeddhisme. De foto’s van Jizo beelden in Japan inspireerden hen tot een zoektocht naar de achtergronden en betekenis ervan en leidden in het bijzonder tot een reflectie op rituelen bij het rouwen om en herdenken van doodgeboren kinderen.

In het boek vindt U ruim 100 foto’s van Jizo gemaakt op allerlei plaatsen in Japan. Jizo als pelgrim, Jizo met staf en wensjuweel, Jizo met kinderen, aangeklede kleine Jizo beelden, Jizo als kind, stenen reliëfs met slabbetjes. Jizo staand of zittend, langs de weg, in tempels en op begraafplaatsen. Voor een goed begrip zijn tussen de foto’s doorteksten opgenomen die Jizo en zijn rol binnen de Japanse cultuur verduidelijken. Over de Jizo cultus in Japan, de achtergronden daarvan binnen het boeddhisme, de verschillende verschijningsvormen van Jizo en het rouwritueel bij doodgeboren kinderen in Japan.